ABDURRAHMAN ÜZÜLMEZ

  DÜĞÜN Antropologlar çeşitli toplumları incelerken en çok üzerinde durdukları, dikkat ettikleri konulardan biri “rit” denilen geçiş törenleridir. Doğum, ölüm, evlilik, sünnet gibi törenleri buna örnek verebiliriz. Bu törenler günümüz modern toplumlarında geleneksel işlevini ya da anlamını tam olarak koruduğu söylenemez. Ancak bu tür törenler günümüzde de toplumsal uyum ya da bazı toplumsal problemleri vs. öğrenmek, anlamak için önemli olabilir. Yaz mevsimi geldi. Dolaysıyla düğün mevsimi de geldi. Biz de kısa bir süre önce davetli olduğumuz bir düğüne katıldık. Aynı mahallede ikamet ettiğinden bildiğimiz kadarıyla düğün sahibi olan aile çok dindar bir aileydi. Neyse, davete uyarak düğün salonuna geldik, taraflara ‘hayırlı olsun’ dedikten sonra bize gösterilen masaya oturduk. Daha masaya yeni oturmuştuk ki eşim sol tarafa bakmamı istedi. Dönüp baktım ister istemez. Sahnede nedimeler dikkat çekici kıyafetleriyle dans ediyordu. Mütedeyyin bir ailenin düğününde karşılaşılacağı düş...

  “MAARİF MODELİ” DERKEN? Ulus-devletlerin toplumu yeniden şekillendirmesini ifade etmek için ‘toplum mühendisliği’ diye bir kavram üretilmiştir. Fransız ihtilalinden sonra feodal dönemden kalan kurum ve gelenekler lağvedilmiştir. Jakobenler eski takvimi kaldırarak onun yerine yeni bir takvim dahi üretmişlerdir. Bu çerçevede toplumun yeniden şekillendirilmesinde iki kurum ön-plana çıkmıştır. Askerlik ve eğitim. Daha yirmili yaşlarda olan gençler silah altına alınmakla yetinilmemiş, aynı zamanda ortak bir kültürün gelişmesine hizmet edecek endoktrinasyona tabi tutulmuşlardır. Toplumu tektipleştirme ye en çok hizmet eden kurum, askerlikle beraber eğitim kurumu olmuştur. Sanayileşmenin ortaya çıkışı ve gelişimi de bunu kolaylaştırmış ve buna hizmet etmiştir. Diğer taraftan sanayileşmenin öncüsü ve ulus-devletlerin kurucu sınıfı olan burjuvazinin ihtiyaçları ile siyasi gücü elinde tutan yönetici sınıfların menfaatleri aynı noktada buluşmuştur. Gene XIX. yüzyılda gelişen bir ideoloji ...